Jadłospis w żłobku, przedszkolu lub szkole także kluczowy w rozwoju dzieci
Jak jedzą dzieci w polskich żłobkach i przedszkolach i czy jest czym się martwić? Jest to temat rzeka. Zarówno rodzice jak i same placówki mają różnorakie podejście do tematu żywienia dzieci. Tematu, który jest kluczowy w kwestii rozwoju i zdrowia naszych dzieci. Prawidłowe żywienie dziecka w pierwszych pięciu latach życia jest niezbędne dla wzrostu i rozwoju fizycznego i psychicznego, a także dla przyszłego zdrowia dziecka. Prawidłowe żywienie to istotny element profilaktyki nadwagi i otyłości czy niedoboru masy ciała, oraz innych chorób przewlekłych w populacji dzieci. Ma kluczowy wpływ na odporność dzieci i programowanie metaboliczne, czyli ryzyko chorób dieto-zależnych jak np. cukrzyca czy choroby serca. Dlatego tak istotne jest aby posiłki dla dzieci były zawsze przygotowywane zgodnie z zasadami racjonalnego żywienia i dostarczały odpowiednią ilość energii i składników pokarmowych. Warto tu podkreślić, że okres pomiędzy 1 a 3 rokiem życia dziecka jest okresem krytycznym do rozwoju określonych preferencji i nawyków żywieniowych.
Osobą odpowiedzialną za wykształcenie odpowiednich nawyków jest oczywiście rodzic lub opiekun dziecka. Jednak czy tylko on? Dzieci, które uczęszczają do placówek, spędzają w nich sporo czasu. Dlatego odpowiedzialność spada także w dużym stopniu na żłobki, przedszkola i szkołī. Na szczęście to jak one funkcjonują jest prawnie regulowane.
Istnieją zapisy prawne regulujące kwestie żywienia dzieci. Ale jak to wygląda w praktyce?
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 26 lipca 2016 r. reguluje kwestie żywienia w jednostkach systemu oświaty. Jednak zawarte w nim wytyczne dla przedszkoli są dosyć ogólne i pozostawiają szerokie pole do interpretacji. Organem kontrolującym jest sanepid, który często sprawdza jakości wyżywienia w placówkach ograniczając się jedynie do kontrolowania warunków, w jakich dzieci jedzą. Natomiast żłobkowa dieta powinna być zgodna z normami żywienia, jakie w 2017 r. zaktualizował Instytut Żywności i Żywienia. Tu wytyczne są już bardziej szczegółowo podane z praktycznymi zaleceniami w opublikowanym poradniku. Jednak problemem jest to, że nie wszystkie placówki o nich wiedzą. A gdy mają ich świadomość, to nie zawsze się do nich stosują.
Żłobki i przedszkola potrzebują wsparcia w zakresie żywienia dzieci
Mimo istniejących zaleceń i norm żywieniowych, których wdrożenie niestety nie jest monitorowane, żywienie w polskich placówkach wygląda bardzo różnie i na pewno wymaga poprawy. Zarówno żłobki jak i przedszkola potrzebują wsparcia w tym temacie. Wystarczy przejrzeć fora i grupy dla rodziców a znajdziesz tam miliony komentarzy na ten temat. Rodzice skarżą się na jadłospisy, które często są mało urozmaicone i nieodpowiednio zbilansowane. Pełno w nich cukru, soli, przetworzonego mięsa oraz słodkich przekąsek i napojów. Drożdżówki, nutella i naleśniki z dżemem to częstszy widok niż na przykład kanapki z humusem i papryką. Znaleźć można także przykłady placówek, które nie tylko wprowadzają złe nawyki żywieniowe, ale także stosują niewychowawcze i szkodliwe metody dyscypliny. Używając na przykład słodyczy jako nagrody. Podkreśla to fakt, że sam jadłospis i kontrola jego jakości to za mało – monitorowanie praktyk żywieniowych jest równie istotne.
Posiłki w polskich przedszkolach skontrolowała także sieć obywatelska Watchdog Polska. Co wykazał ich raport z 2018 roku? Jednym z ogólnopolskich zaleceń jest dodawanie warzyw i owoców do wszystkich posiłków. Spośród przebadanych 23 placówek robiły to jedynie dwie. Co więcej, podano przykłady gdzie dzieciom podawane były zupki z proszku, których zgodnie z wytycznymi nie powinno się znaleźć w jadłospisie dzieci. Ponadto raport pokazał, że w jadłospisach przedszkolnych często także brakuje produktów pełnoziarnistych. Króluje za to cukier. Tylko w jednym z przebadanych przedszkoli nie dosładzało się potraw i napojów. W kilku innych używa się do tego celu miodu lub cukru. Pojawiają się również słodycze, które podawane były w prawie każdym przebadanym przedszkolu.
Temat słodyczy jest jednym z tematów wzbudzającym wiele skrajnych emocji. Gdy jedni rodzice robią wszystko, by ich dzieci potrafiły obyć się bez cukru, inni uważają, że eliminacja słodyczy to zabieranie ich dzieciom dzieciństwa. To samo dotyczy się dyrekcji placówek, wśród których stosunek do żywienia i słodyczy jest także bardzo rozbieżny.
Problem ten jest bardzo widoczny w wielu komentarzach rodziców, którzy wspominają o tym, że czują się odosobnieni w swojej postawie. Gdy zgłaszają problem radzie rodziców lub dyrekcji szukając wspólnego dialogu i rozwiązania, niestety spotykają się z brakiem zrozumienia. A nawet i oskarżeniami. To z kolei świadczy, że wśród większości rodziców i opiekunów, a także wśród pracowników placówek panuje zupełna nieświadomość w sprawach zdrowego odżywiania.
Z drugiej strony, wiele placówek chętnie chwali się zdrowym jadłospisem. Wystarczy przejrzeć oferty żłobków i przedszkoli. Jednak gdy przyjrzymy się z bliska posiłkom serwowanym w tych placówkach, okazuje się, że znajdziemy w nich słodzone napoje czy przetworzone produkty. A ilość warzyw lub roślin strączkowych jest także minimalna.
Co prawda istnieją, i trzeba o tym także wspomnieć, placówki, gdzie dzieci mają dostęp do dobrze zbilansowanej diety bogatej w różnorodne sezonowe i lokalne produkty, wiele warzyw i roślin strączkowych. Jednak jest ich zdecydowanie mniej.
Dlatego same zalecenia i normy żywieniowe to za mało. Aktywna polityka żywieniowa jest tu kluczowym elementem, którego brakuje.
Powyższe fakty są bardzo niepokojące biorąc pod uwagę fakt, jak istotne jest żywienie dzieci w pierwszych ich latach życia. Realizacja jadłospisów zgodnie z normami żywienia i zaleceniami ekspertów kształtuje prawidłowe nawyki i preferencje smakowe, edukuje i rozwija umiejętności poznawcze dziecka. Choć wiedza i podejście rodziców może się różnic w tej kwestii, normy żywieniowe i zalecenia powinny być przestrzegane. Posyłając dziecko do żłobka lub przedszkola, rodzic powinien mieć gwarancję, że żywienie jest tam zgodne z zaleceniami dla danej grupy wiekowej.
Jednym z ważnych wydarzeń i elementów edukacji żywieniowej w placówkach jest świętowanie urodzin w zdrowy sposób, bez zbędnego cukru.
